Teodor Szymanowski

---

Życiorys

Kariera naukowa

Teodor Szymanowski, który swoją edukację prawniczą rozpoczął na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, zakończył studia w 1959 roku. Jego praca magisterska, nosząca tytuł Sprawcy rozboju, została napisana pod cennym kierunkiem prof. Stanisława Batawię. Już od 1957 roku Szymanowski angażował się w działalność naukową w Zakładzie Kryminologii UW, gdzie pozostał pod opieką swojego mentora, stając się samodzielnym pracownikiem naukowym.

W latach 1962–1981 był częścią Instytutu Badania Prawa Sądowego, który był placówką badawczą Ministerstwa Sprawiedliwości. W Instytucie przez wiele lat kierował zakładem zajmującym się problematyką prawa w odniesieniu do młodzieży oraz badał politykę karną, a także zagadnienia związane z zakładami karnymi i penitencjarnymi młodocianych. W 1966 roku obronił rozprawę doktorską zatytułowaną Młodociani w polskim prawie karnym i penitencjarnym, przygotowując ją pod opieką prof. Stanisława Walczaka na Uniwersytecie Wrocławskim. Habilitację uzyskał w 1976 roku w Instytucie Nauk Prawnych PAN w Warszawie.

W 1977 roku zdobył I nagrodę w konkursie czasopisma Państwo i Prawo za wybitną pracę habilitacyjną. Równocześnie w Instytucie Badania Prawa Sądowego prowadził działalność dydaktyczną, a od 1972 roku wykładał kryminologię w Wyższej Szkole pedagogiki specjalnej im. M. Grzegorzewskiej. W 1990 roku, z powodu swoich osiągnięć naukowych, otrzymał tytuł profesora. W tymże roku zainicjował powstanie Zakładu Prawa Karnego Wykonawczego w IPSIR UW, gdzie objął funkcję kierownika.

Działalność społeczna

Po wydarzeniach sierpnia 1980 roku, Szymanowski aktywnie angażował się w odtwarzanie Stowarzyszenia Patronackiego, organizacji, która niezależnie od władz niosła pomoc skazanym, byłym więźniom oraz ich rodzinom. Przez długi czas pełnił w nim funkcje prezesa i wiceprezesa, nieprzerwanie wpływając na funkcjonowanie Stowarzyszenia.

W okolicznościach stanu wojennego brał udział w działaniach Prymasowskiego Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Niestety, skutkiem jego aktywności było zwolnienie z pracy w IBPS w styczniu 1982 roku. Wkrótce potem, od października 1982, podjął pracę w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, a w 1983 roku, zyskał tytuł członka senatu UW. W IPSIR prowadził wykłady z zakresu prawa karnego i wykonawczego. Już w 1990 roku został doradcą Ministra Sprawiedliwości, a dwa lata później doradcą Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, gdzie pozostawał do 2002 roku.

W 1991 roku, stanął u podstaw powstania Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii, a w latach 1999–2012, za nominacją premiera, zasiadał w Radzie Głównej ds. Społecznej Readaptacji i Pomocy Skazanym. Jako jeden z architektów kodeksu karnego wykonawczego, który wszedł w życie w 1997 roku, miał znaczący wpływ na kształt nowego prawa. W latach 1989–1997 przewodniczył Zespołowi Prawa Karnego Wykonawczego, który działał przy Ministerstwie Sprawiedliwości, zajmując się reformą prawa karnego. Galwanizując swoją karierę, od 1990 do 2011 roku, pełnił rolę redaktora naczelnego Przeglądu Więziennictwa Polskiego oraz był honorowym przewodniczącym kolegium redakcyjnego tego pisma.

W 2014 roku zajął stanowisko przewodniczącego zespołu doradców Fundacji Zielony Promień, kontynuując swoje zaangażowanie w działania społeczne.

Poglądy na politykę karną

Szymanowski był zwolennikiem zmniejszenia stosowania kar bezwzględnego pozbawienia wolności. W swoich postulatach podkreślał znaczenie stosowania krótkoterminowych kar pozbawienia wolności oraz wprowadzania warunkowego zwolnienia przedterminowego, szczególnie w sytuacjach, gdy profil kryminologiczny skazanych na to pozwalał, a przyszłość wydawała się obiecująca. W ramach usprawnienia polityki karnej dążył do wyeliminowania z ustawodawstwa elementów reliktowych socjalizmu, proponując depenalizację uchylania się od płacenia alimentów i nowatorskie podejście do karania osób popełniających drobne kradzieże. Szymanowski opowiadał się także za łagodzeniem podstaw zwolnienia przedterminowego, doceniania drugiej szansy w systemie karnym.

Życie prywatne

Teodor Szymanowski wywodził się z rodziny Korwin-Szymanowskich, herbu Ślepowron. Przyszedł na świat jako szóste i ostatnie dziecko ks. Feliksa oraz Leokadii z Schultzów. W dzieciństwie zmagał się z chorobą Heine-Medina, co zaowocowało długotrwałym pobytem w sanatoriach, a także separacją od bliskich.

W czasie II wojny światowej mieszkał w majątku Marii Szymanowskiej, znajdującym się we wsi Kępa Polska. W 1951 roku ukończył liceum ogólnokształcące im. Żeromskiego w Kielcach, zdobywając maturę.

W 1962 roku sformalizował swoje życie osobiste, żeniąc się z Aleksandrą Trzcińską.

---

Oceń: Teodor Szymanowski

---