Archiwum Państwowe w Płocku

W archiwum tym znajdowały się dokumenty związane z działalnością kancelarii książęcej oraz kancelarii starosty, a także księgi sądowe dotyczące spraw rozpatrywanych na zamku. O zachowaniu tego archiwum świadczy lustracja z 1616 roku, w której opisano zamek i jego wyposażenie. Zawiera ona niezwykle ciekawy fragment:

„Zamek nad Wisłą murowany, wkoło pierwszym murem obwiedziony, u bramy piwreszej jest wzwód na wagach, nad bramną izdebka bez pieca, podle niej sklepik, niżej drugi, gdzie księgi grodzkie i ziemskie chowają.”

W wyniku wojennych zawirowań, wiele dokumentów z tego archiwum uległo zniszczeniu, a jedynie niewielka część przetrwała i została przekazana do założonego w 1825 roku Archiwum Akt Dawnych w Płocku. Inną cenną instytucją archiwalną, która przetrwała do dnia dzisiejszego, jest Archiwum Kapitulne, obecnie znane jako Archiwum Diecezjalne. Aż do roku 1927 działalność prowadziło również Archiwum Konsystorskie, które gromadziło akta od 1449 do 1906 roku.

W ramach rozwoju archiwalnictwa w Płocku, w XIV wieku powołano do życia Archiwum Miejskie, które zbierało dokumenty związane z funkcjonowaniem miasta. Możliwość przechowywania akt dotykających przywilejów i nadaniach potwierdza transumpt wystawiony przez księcia Władysława w 1435 roku. Umacniający się samorząd miejski uzasadniał potrzebę istnienia kancelarii, w której między innymi tworzono księgi radzieckie – acta consularia oraz księgi ławnicze i wójtowskie. Pierwszym pisarzem miejskim w Płocku był Mikołaj Klosman, który pełnił tę funkcję od 1431 roku.

Mimo trudnych czasów, jakie nastały w XVIII i XIX wieku, związanych z upadkiem wielu archiwów w Królestwie Polskim, archiwalia płockie, które przechowywane były w starym drewnianym ratuszu, a później w murowanym budynku od 1825 roku, przetrwały do dziś. W 1858 roku w aktach miasta Płocka znalazł się interesujący zapis:

„Biuro magistratu od wejścia po lewej ręce dwa pokoje mieści: jeden zajmuje utrzymujący stację, transport i kontrolę paszportową oraz archiwum.”