Marian Berland

---

Życiorys

Marian Berland urodził się w Płocku, a po rozpoczęciu II wojny światowej jego rodzina, w skład której wchodziła również siostra Leosia, przeniosła się do Warszawy. Tam podjął pracę w warsztatach samochodowych, które znajdowały się na terenie warszawskiego getta. W trakcie wielkiej akcji deportacyjnej z 1942 roku, Berlandowi udało się uniknąć deportacji do obozu zagłady w Treblince, co zawdzięczał właśnie swojemu zatrudnieniu w warsztacie.

Od 18 kwietnia 1943 roku sytuacja w getcie stawała się coraz bardziej dramatyczna z powodu jego likwidacji oraz wybuchu powstania. Marian wraz z najbliższymi ukrywał się przez 12 dni w bunkrze mieszczącym się przy ul. Muranowskiej 38. Gdy schowek został wykryty, Berland został przewieziony na Umschlagplatz. Podczas transportu do obozu na Majdanku udało mu się jednak zbiec, co pozwoliło mu powrócić do Warszawy.

Na początku Marian ukrywał się w skrytce przy ul. Grzybowskiej 41, a później przeniósł się do kryjówki przy ul. Siennej 40. To tam zastał go wybuch powstania warszawskiego, gdzie dzielił schronienie ze swoją żoną, siostrą, Beniaminem Hofferem oraz jego bratankiem Stasiem.

W lutym 1956 roku, w poszukiwaniu nowego życia, Marian Berland wraz z żoną zdecydowali się na emigrację do Izraela.

Wspomnienia

Marian Berland, ukrywając się u Polaków przy ul. Siennej 40, podjął się spisania swoich wspomnień dotyczących tragicznych wydarzeń z czasów II wojny światowej. Jego relacja zaczyna się od momentu wybuchu powstania w warszawskim getcie. Współpraca z działaczami Rady Pomocy Żydom, znanej jako „Żegota”, była kluczowa w zachęceniu go do dokumentowania tych dramatycznych doświadczeń, w czym znaczącą rolę odegrała Barbara Temkin-Berman.

Po zakończeniu wojny, wspomnienia Berlanda zaczęły pojawiać się w literaturze, w tym w czasopiśmie Przełom. Przełom w jego literackiej karierze nastąpił w 1959 roku, kiedy to jego relacja została opublikowana w języku hebrajskim w Izraelu pod tytułem 300 sha`ot ba-geto ha-do`ekh, na zlecenie Instytutu Jad Waszem w tłumaczeniu Zvi Arada.

W późniejszych latach, w 1992 roku, wspomnienia zostały wydane przez Niezależną Oficynę Wydawniczą pod tytułem Dni długie jak wieki. W najnowszym wydaniu z 2023 roku, zrealizowanym w ramach programu Muzeum Historii Żydów Polskich Polin – „Nie bądź obojętny. 80. rocznica powstania w getcie warszawskim”, relacje Berlanda ponownie ujrzały światło dzienne. Książka opublikowana pod tym samym tytułem Dni długie jak wieki. Świadectwo z ukrycia od powstania w getcie warszawskim 1943–1944 ukazała się nakładem Muzeum Historii Żydów Polskich Polin oraz Ośrodka KARTA.

Wstęp do tego niezwykłego świadectwa napisał Marian Turski, natomiast za posłowie i konsultacje naukowe odpowiadała prof. Barbara Engelking.

---

Oceń: Marian Berland

---