Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płocku

---

Historia

Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa, znana także jako Kaplica Górnickich, została zbudowana w 1901 roku dzięki fundacji Stanisława Górnickiego, który był przedsiębiorcą oraz filantropem z Płocka. Służy ona jako miejsce wiecznego spoczynku dla jego rodziny. To jednonawowe miejsce pochówku zostało zaprojektowane w stylu neogotyckim. Początkowo patronką kaplicy była św. Elżbieta. W podziemnej części budynku znajdują się katakumby, w których złożono groby członków rodziny Górnickich. Przypomina o tym tablica zamontowana na tylnej ścianie kaplicy.

Od 1963 roku, budynek pełni ważną rolę jako kaplica cmentarna oraz kościół filialny, w którym odbywają się nie tylko ceremonie pogrzebowe, ale również regularne msze święte.

W czasie II wojny światowej oraz krótko po jej zakończeniu, w kaplicy spoczywały prochy płocczan, którzy zostali zamordowani w obozach hitlerowskich. Prochy te dotarły do rodzin ofiar, które m.in. postarały się o godny ich pochówek. Ważnym momentem miało miejsce 5 października 1947 roku, kiedy to dzięki staraniom Płockiego Koła Polskiego Związku byłych Więźniów Politycznych Więzień Hitlerowskich i Obozów Koncentracyjnych, prochy więźniów zostały uroczyście przeniesione i złożone w bazylice katedralnej w Płocku, w Kaplicy św. Rodziny.

14 września 2014 roku, z inicjatywy Zbigniewa Chlewińskiego oraz Stowarzyszenia Rodzina Ponarska, w kaplicy odbyło się uroczyste odsłonięcie oraz poświęcenie tablicy ponarskiej. Tablica ta upamiętnia Polaków, którzy zostali zamordowani przez hitlerowskich okupantów w latach 1941–1944 w Ponarach na Wileńszczyźnie.

Architektura

Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płocku, usytuowana na niewielkim placu, znajduje się w centralnej części cmentarza, na przecięciu głównych alei. Cała konstrukcja wzniesiona jest na prostokątnym planie, osadzona na solidnej kamiennej podmurówce, która zakończona jest wysokim cokołem akcentującym bryłę budynku poprzez ćwierćwałkowy gzyms.

Jako budowla jednonawowa, kaplica charakteryzuje się dachem dwuspadowym pokrytym blachą, który nadaje jej nowoczesny, a zarazem klasyczny wygląd. Nad całością wznosi się wysoka wieża z unikatowymi narożnymi pinaklami, co nadaje budowli przestrzenny efekt. Z północnej strony, do samej kaplicy przylega centralnie umieszczona kwadratowa zakrystia, tworząc harmonijną całość.

Na froncie kaplicy znajdujemy elewację jednoskrzydłową, która podzielona jest na dwa główne elementy, rozdzielone przez gzyms składający się z dwóch rzędów kształtek rolkowych, tworzących efekt zębatej linii. Górna część frontu zwieńczona jest trójkątnym szczytem, który przyozdobiony jest trzema parami pinakli, delikatnie schodzącymi w dół, nadając mu lekkości.

Pinakle, mające zwrócone kanty w kierunku frontu, ozdobione są eleganckimi kwiatonami. W centralnej części pomiędzy nimi umieszczono dubeltowe blendy, zakończone łukiem gotyckim, nad którymi widnieje ślepy maswerk w kształcie sześciolistnej rozety. Na każdej z rozet umieszczono krzyż, wykonany poprzez cofnięcie cegieł, co tworzy efekt głębi. Przestrzeń nad krzyżami wieńczy łuk gotycki z cegły, a jego szczyt zdobi kwiaton z naprzeciwległymi żabkami zwieńczonymi ostrosłupami.

W najwyższej części wieży, zwieńczenie tworzą najwyższe pinakle, także ozdobione kwiatonami, które przyciągają wzrok i podkreślają wdzięk budowli. W przestrzeni pomiędzy pinaklami w górnej części szczytu zlokalizowano okna wieży, które są ukryte drewnianymi okiennicami, co zapewnia intymność, a także łuk gotycki, który wieńczy się metalowym krzyżem.

Druga część frontowej elewacji to gładkie lico, gdzie pośrodku umieszczono gotycki portal w pięciouskokowym glifie. Nad portale znajdują się dwie symetrycznie ulokowane rozety, z centralną wnęką, na której widnieje inskrypcja: „Błogosław Panie domowi temu, który zbudowałem imieniowi Twemu! Wysłuchaj kornej prośby mej z wysokiej stolicy chwały Twej! Wprowadzając w czyn myśl najlepszej żony i matki ś.p. Felicji z Boruckich Górnickiej, ku uczczeniu jej pamięci kaplicę tę wystawili: Stanisław i Józef Górniccy.”

Całość elewacji wieńczy zespół narożnych przypór, które są zwieńczone daszkiem okapowym. Kamienne schody, prowadzące do wnętrza świątyni, zostały ułożone promieniście na planie ściętego ośmioboku, co dodaje kaplicy monumentalności.

Boczne elewacje budowli zdobione są pięcioma parami okien w stylu gotyckim, rozmieszczonymi w gładkich przestrzeniach rozdzielonych przez cztery przypory. Całość tej części elewacji ozdabia gzyms, składający się z regularnie układanych rolkowych kształtek, co tworzy oryginalny wzór. Fryz gzymsu dodatkowo ozdobiony jest wklęśnięciami, co potęguje estetykę całej konstrukcji.

Zakrystia, utrzymana w tej samej stylistyce co reszta kaplicy, ma fasadę podzieloną na dwie części. Górna to trójkątny szczyt z umieszczoną pośrodku rozeta oraz krzyżem greckim, natomiast dolna część zawiera niewielką wnękę z napisem „Grób rodziny Górnickich i Boruckich”, oraz portal prowadzący do krypty. Przypory na froncie zakrystii harmonizują ze stylistyką całego budynku, tworząc spójną całość.

---

Oceń: Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płocku

---