Adolf Schimmelpfennig

---

Życiorys

Adolf Schimmelpfennig przyszedł na świat w 1834 roku w Płocku, w rodzinie luterańskiej o holenderskich korzeniach, znanej pod nazwiskiem Schimmelpenninck van der Oye. Jego ojciec, Jan Wilhelm, pełnił funkcję nadrachmistrza w Departamencie Skarbowym Komisji Województwa Płockiego, natomiast matką była Karolina z Bironów. Wczesną edukację zdobył w płockim gimnazjum klasycznym, które ukończył, a następnie kontynuował naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie.

Po zakończeniu studiów rozpoczął pracę jako aplikant budowniczy w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, gdzie zdobywał doświadczenie pod okiem Władysława Marconiego. W miarę upływu czasu, zdecydował się na otwarcie własnej praktyki. Po zrealizowaniu swoich pierwszych projektów, w tym monumentalnego projektu pałacu w Krasnem, udał się za zdobyte fundusze na krótkie studia do Włoch.

W dniu 2 lipca 1861 roku złożył egzamin przed Radą Budowniczą, uzyskując patent wolno praktykującego budowniczego II klasy. W 1864 roku, razem z Edwardem Cichockim, Janem K. Heurichem oraz Zygmuntem Kiślańskim, odniósł sukces w konkursie na projekt odbudowy warszawskiego ratusza, który uległ zniszczeniu podczas powstania styczniowego.

Plan zakładał stworzenie ogromnego, neogotyckiego kompleksu, który miał zajmować praktycznie całą północną pierzeję Placu Teatralnego, z Pałacem Jabłonowskich w centralnym punkcie. Niestety, realizacja tego ambitnego projektu została wstrzymana przez interwencje wojskowych władz rosyjskich.

Rodzina

W 1860 roku, podczas realizacji zlecenia na przebudowę dworu Eugeniusza Rykowskiego, który zmarł w 1861 roku, Adolf Schimmelpfennig nawiązał znajomość z żoną właściciela, Walerią z Klickich (1833–1880). Była ona córką bratanka generała Stanisława Klickiego. Po odejściu jej męża, zamieszkali razem w Warszawie, przy ul. Smolnej 7. W 1865 roku, zawarł z nią związek małżeński w obrządku rzymskokatolickim.

Razem z żoną wychowali troje dzieci z jej poprzedniego małżeństwa: Paulinę, zamężną Dębską (1858–1923), będącą prababką Ewy Nowackiej, Kazimierę, zamężną Kłoczowską (1859–1929), babkę znanego Jerzego Kłoczowskiego, oraz Stanisława (1860–1928), męża Bronisławy z Żórawskich, córki Juliusza Żórawskiego.

Po małżeństwie z Walerią, Schimmelpfennig osiedlił się w Krzynowłodze Wielkiej, gdzie zajmował się głównie projektowaniem kościołów i dworów w okolicy. Część jego projektów była realizowana aż do końca XIX wieku, co świadczy o jego wpływie na ówczesne budownictwo.

Pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie, lub, według niektórych źródeł, w grobie rodzinnym Rykowskich na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 178-1-28/29.

Ważniejsze dzieła

Adolf Schimmelpfennig, znany architekt, pozostawił po sobie wiele cennych dzieł, które do dziś wzbudzają zainteresowanie i zachwyt. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego najważniejszych realizacji:

• dworzec kolejowy w Radomiu,
• pałac w Krasnem dla Elizy z Branickich Krasińskiej, wdowy po Zygmuncie Krasińskim oraz jej drugiego męża Ludwika Krasińskiego (niez unfortunately istnieje od zniszczenia po 1939 roku),
• dworzec Łódź Fabryczna (1868),
• dworzec kolejowy stacji Koluszki,
• budynki przy linii z Dęblina do Dąbrowy Górniczej,
• kościół parafialny (bazylika neoromańska) w Chorzelach z lat 1872–1878, do którego dostawił wieżę w 1889 roku,
• synagoga cmentarna w Warszawie (1877),
• neorenesansowa kaplica grobowa (fundacja jego żony) przy kościele parafialnym w Krzynowłodze Wielkiej, przebudowana w stylu neoromańskim w latach 1886–1889,
• eklektyczny pałacyk Rykowskich w Krzynowłodze Wielkiej z wieżą i asymetrycznym portykiem (zbudowany w miejscu wcześniejszego dworu),
• dwór w Bogdanach Wielkich dla pasierbicy Kazimiery Rykowskiej (między 1886 a 1890),
• teatr letni w Ciechocinku (1890),
• neogotyckie sanktuarium św. Stanisława Kostki w Rostkowie, zrealizowane w latach 1895–1900 przez Antoniego Wójcickiego,
• neogotycka bazylika kolegiacka Trójcy Przenajświętszej w Myszyńcu, projekt zrealizowany przez Franciszka Przecławskiego w latach 1909–1922,
• reprezentacyjne kamienice przy Nowym Świecie oraz ul. Chmielnej w Warszawie.

Działalność społeczna i publicystyczna

W latach 1875–1878 Adolf Schimmelpfennig zasiadał w szeregach Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP), pełniąc jednocześnie rolę kasjera zarządu w latach 1875 i 1876. Jego aktywność w tej organizacji miała znaczący wpływ na rozwój sztuki i architektury tamtych czasów.

Schimmelpfennig angażował się dynamicznie w życie kulturalne, uczestnicząc w wielu konkursach architektonicznych. W latach 1871–1873 wystawiał własne projekty w TZSP, zdobywając uznanie i dwie nagrody. W 1872 roku został wyróżniony za projekt Domu Zabawy Publicznej, a rok później jego projekt kościoła również zyskał wdzięczność jury. Jego rola nie ograniczała się jedynie do konkurencji, później również pełnił funkcję sędziego w takich przedsięwzięciach.

Poza działalnością architektoniczną, Schimmelpfennig był także autorem licznych publikacji. Pisywał artykuły specjalistyczne oraz recenzje prac innych architektów, m.in. Stefana Szyllera i Józefa Dziekońskiego, zamieszczając je w renomowanych czasopismach takich jak „Przegląd Techniczny” oraz „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza”. Dzięki tym publikacjom przyczynił się do popularyzacji nowoczesnych trendów w architekturze.

---

Oceń: Adolf Schimmelpfennig

---