Jerzy Bujalski

---

Życiorys

Jerzy Bujalski urodził się 2 lutego 1885 roku w Płocku, w rodzinie Janusza (który zmarł w 1914 roku) oraz Władysławy z Cybulskich (zm. 1939). W 1903 roku z powodzeniem ukończył gimnazjum praskie w Warszawie i podjął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Już wówczas zaangażował się w działalność ruchu niepodległościowo-narodowego.

W jego aktywności szczególną rolę odegrały Związek Młodzieży Polskiej „Przyszłość” (PET) oraz Związek Młodzieży Polskiej (ZET). W 1905 roku brał udział w strajku szkolnym, co skutkowało dwukrotnym relegowaniem go z uczelni, a także odebraniem mu możliwości studiowania oraz przebywania na terenie Imperium Rosyjskiego.

Bezpośrednio przed opuszczeniem Warszawy, Bujalski włączył się w działalność Związku im. Jana Kilińskiego, który skupiał działaczy ZET-u z środowisk robotniczych. W 1906 roku, dzięki jego inicjatywie, doszło do fuzji tego związku z Narodowym Związkiem Robotniczym. Jerzy Bujalski pełnił funkcję kierownika dzielnicowej organizacji NZR na Woli, a także stanął na czele Związku Bojowego NZR.

Rok 1905 oznaczał początki jego działalności w Lidze Narodowej, gdzie został mianowany komendantem naczelnym Polskiego Związku Wojskowego. Pomimo istniejących różnic ideowych, organizacja ta utrzymywała bliskie kontakty z Związkiem Walki Czynnej. W 1908 roku, krytykując politykę wobec Rosji oraz pasywny stosunek do kwestii walki o niepodległość, Bujalski opuścił Ligę.

W tym samym roku stanął na czele tajnego Polskiego Związku Wojskowego, który powstał z środowisk narodowo-niepodległościowych oraz bojowców NZR. Po pewnym czasie Bujalski przebywał w Pradze, gdzie kontynuował swoje studia. Ostatecznie jednak dyplom uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, zdobywając tytuł doktora wszech nauk lekarskich w 1911 roku.

I wojna światowa

Po wybuchu I wojny światowej Jerzy Bujalski objął stanowisko komisarza Rządu Narodowego na terenie powiatu tarnowskiego. Wkrótce, zgodnie z rozkazem Komendy Legionów Polskich, został lekarzem 2 szwadronu kawalerii w ramach Legionów Polskich. Jednakże w styczniu 1915 roku, Bujalski został przeniesiony do odtworzonych szpitali, które mieściły się w Konigsfeld oraz Dombo, a jego miejsce na froncie zajmował dr Adam Pager.

Po kilku miesiącach trudnych działań wojennych w Karpatach, w połowie marca 1915 roku w Kołomyi zaczęto reorganizować Legiony Polskie. W maju doszło do połączenia pododdziałów, co zaowocowało utworzeniem 11 Brygady Legionów Polskich. Z kolei z dwóch szwadronów kawalerii powstał II dywizjon kawalerii, w którym Bujalski, jako porucznik, objął funkcję lekarza dywizjonu.

Niestety, w wyniku intensywnej służby frontowej, jego zdrowie zaczęło się pogarszać. W związku z tym, został zwolniony z dogodności, jakie oferowały mu Legiony, oraz skierowany do Tarnowa. Tam, 15 listopada 1915 roku, przyjął obowiązki dyrektora szpitala powszechnego, które sprawował aż do 1922 roku.

II Rzeczpospolita

W wyniku odzyskania przez Polskę niepodległości, Jerzy Bujalski z powrotem zaangażował się w działalność Narodowego Związku Robotniczego. Podczas zjazdu w 1919 roku został członkiem Rady Głównej. W następnym roku brał aktywny udział w Kongresie Zjednoczeniowym, który prowadził do powstania Narodowej Partii Robotniczej, w której w 1921 roku pełnił rolę wiceprezesa.

Prawdopodobnie nie uczestniczył w czynnej służbie wojskowej w czasie wojny z bolszewikami, gdyż kierował szpitalem w Tarnowie. Zasługą jego kariery wojskowej jest to, że na Drugiej Liście Oficerów Rezerwowych Wojska Polskiego z 1922 roku, w korpusie Służby Zdrowia, został wymieniony jako porucznik. Dodatkowo, w Roczniku Oficerskim z 1923 roku, pojawia się jako major rezerwy z przydziałem do 1. Batalionu Sanitarnego w Warszawie, posiadając starszeństwo od 1 czerwca 1919 roku. W 1934 roku był ewidencjonowany w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Warszawa Miasto III oraz przydzielony do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego.

Po konflikcie z bolszewikami, 29 marca 1922 roku, Bujalski objął stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia Publicznego w drugim rządzie Antoniego Ponikowskiego. Potem, w rządach Artura Śliwińskiego, Juliana Nowaka oraz Władysława Sikorskiego, pełnił tę samą rolę, pozostając podsekretarzem stanu. W rządzie Wincentego Witosa, od 28 maja do 14 grudnia 1923 roku, sprawował funkcję kierownika tego resortu, gdzie kluczowymi wyzwaniami było opanowanie epidemii w wschodnich terenach Polski oraz budowa systemu ochrony zdrowia. Po upadku rządu, ministerstwo, które zarządzał, zostało zlikwidowane.

Po zakończeniu pracy w ministerstwie, Bujalski skoncentrował się na działalności w publicznej służbie zdrowia. Jego zaangażowanie w działalność społeczną obejmowało również lekarskie organizacje zawodowe. Został członkiem Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej oraz Naczelnej Izby Lekarskiej. Od 1926 roku kierował redakcją czasopisma „Lekarz Polski”. Pracował w Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych oraz Ogólnopaństwowym Związku Kas Chorych, gdzie w 1933 roku pełnił funkcję głównego inspektora lecznictwa. Dodatkowo, był dyrektorem Szpitala Ubezpieczalni Społecznej w Warszawie.

II wojna światowa

W historii nie znajduje się żadna dokumentacja dotycząca służby Jerzego Bujalskiego w czasie września 1939 roku. Ze względu na swój wiek, który wynosił 54 lata w chwili wybuchu wojny, został on zakwalifikowany do grupy oficerów pospolitego ruszenia. W trakcie okupacji niemieckiej Bujalski przebywał w Warszawie, gdzie podjął współpracę z Delegaturą Rządu na Kraj.

Jego losy dramatycznie zmieniły się 8 stycznia 1942 roku, kiedy to został aresztowany przez Gestapo i umieszczony na Pawiaku. Po odbytym śledztwie, już 17 kwietnia 1942 roku, został wysłany do obozu Auschwitz, gdzie stracił życie 7 września 1942 roku.

Symboliczne miejsce jego spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 289-1-4. W 2022 roku Fundacja ,,Stare Powązki”, działając na zlecenie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, przystąpiła do realizacji projektu, którego celem była renowacja grobów ministrów II Rzeczypospolitej. W ramach tego przedsięwzięcia odnowiono również grób J. Bujalskiego.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Bujalski, znany polski działacz, otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń i nagród, które potwierdzają jego znaczący wkład w historię Polski i innych krajów. Oto lista jego wyróżnień:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 2 maja 1923 roku,
• Krzyż Niepodległości, przyznany 13 kwietnia 1931 roku,
• Krzyż Walecznych, otrzymany dwukrotnie,
• Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii, nadany w Rumunii.

---

Oceń: Jerzy Bujalski

---