Józef Kwiatek

Polityka i administracja

Józef Kwiatek, znany również pod pseudonimami Tadeusz oraz Łysy, przyszedł na świat 22 stycznia 1874 roku w Płocku. Był to człowiek o niezwykłej osobowości, który odcisnął swoje piętno na polskiej scenie politycznej oraz medialnej.

Jako działacz socjalistyczny, Kwiatek angażował się w losy społeczne swojego kraju, a jego dziennikarska praca, będąca świadectwem jego zaangażowania, była również istotnym elementem jego życia. Warto zaznaczyć, że jego żydowskie pochodzenie nie było tylko tłem, ale także istotnym aspektem jego działalności, kształtującym jego poglądy i spojrzenie na świat.

Niestety, jego życie zakończyło się zbyt wcześnie – zmarł 20 stycznia 1910 roku w Krakowie.

Dzieciństwo i młodość

Józef Kwiatek przyszedł na świat w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako syn Fiszera, który prowadził własny interes jako kupiec. Warto podkreślić, że był również starszym bratem Feliksa.

W 1892 roku zakończył edukację w gimnazjum mieszczącym się w Płocku. Następnie podjął naukę na medycynie w Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Już w kwietniu 1894 roku, w trakcie pierwszego roku studiów, został zatrzymany w wyniku dużej manifestacji patriotycznej, znanej jako „kilińszczyzna”, nazwanej tak na cześć Jana Kilińskiego. Zgromadzenie to miało miejsce z okazji setnej rocznicy insurekcji warszawskiej.

Po miesiącu spędzonym w areszcie, ponownie stanął przed wymiarem sprawiedliwości 29 listopada 1894 roku. Tym razem zarzucano mu tworzenie nielegalnej polsko-żydowskiej organizacji zajmującej się bezpłatnym nauczaniem. W tym okresie podejrzewa się, że miał także kontakty z Polską Partią Socjalistyczną (PPS). Więzienie, do którego trafił, odsiadywał przez pół roku, a zwolniony został dopiero 26 marca 1895 roku, jednakże wciąż znajdował się pod stałym nadzorem policji. Równocześnie został eksmitowany z uczelni.

6 maja 1896 roku otrzymał administracyjną karę zesłania na 2 lata. Wyrok ten zbiegł się z odbywaniem służby wojskowej, co miało miejsce w chersońskim batalionie dyscyplinarnym. Tam spędził cztery miesiące w celi, a następnie trafił do pułku karnego, który stacjonował w Turkiestanie. Z powodu złego stanu zdrowia, udało mu się uzyskać wcześniejsze zwolnienie z tej kary, co pozwoliło mu na powrót do Płocka, gdzie pozostawał pod stałym dozorem policji.

Działacz PPS

W 1898 roku Józef Kwiatek podjął studia na wydziale prawnym w Dorpacie, gdzie już w tym okresie aktywnie uczestniczył w działaniach Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Kole Młodzieży Polskiej. Jego zaangażowanie objawiało się między innymi w organizowaniu agitacji wśród żołnierzy. W wyniku zamieszek studenckich, w 1899 roku został wydalony z uniwersytetu, jednakże szybko powrócił na uczelnię. W 1902 roku zdobył dyplom, lecz nie zdołał zdać egzaminu państwowego, co było efektem sprzeciwu władz wobec jego przewodnictwa w delegacji studenckiej, która wnosiła o zmiany w sferze politycznej.

Rok 1902 to także czas powrotu Kwiatka do Płocka, gdzie uczestniczył w VI Zjeździe PPS w Lublinie, przedstawiając wniosek o powołanie Komitetu Żydowskiego w ramach Polskiej Partii Socjalistycznej. We wrześniu tego samego roku udał się do Krakowa, a następnie do Berlina oraz Katowic. W międzyczasie intensywnie działał jako publicysta, współpracując z takimi czasopismami jak „Gazeta Robotnicza” w Berlinie, krakowski „Naprzód” oraz „Przedświt”. Jego pisarska działalność zaowocowała między innymi artykułem „Marksista przeciw Marksowi”, w którym krytycznie odnosił się do Franza Mehringa za jego niechętne podejście do idei polskiej niepodległości.

W czerwcu 1903 roku Kwiatek został członkiem nowo powstałego Komitetu Żydowskiego PPS, gdzie zorganizował grupy żydowskiej inteligencji w Groni i innych miastach. Równocześnie wydawał z własnych funduszy pismo „Arbajter”, które pełniło rolę organu PPS w jidysz. W późniejszym okresie, na jesieni 1903 roku, powrócił do Królestwa i podejmował liczne podróże do Petersburga z celem mobilizacji tamtejszych Polaków do aktywności w kraju. Niestety, w wyniku swoich działań został na krótko aresztowany.

Józef Kwiatek dołączył do Warszawskiego Komitetu Robotniczego, gdzie istotnie zajmował miejsce w Centralnym Komitecie Robotniczym. 18 sierpnia 1904 roku, formalnie został powołany do Centralnego Komitetu Robotniczego PPS, a także pełnił funkcję redaktora „Robotnika”.

Organizator akcji bojowej na placu Grzybowskim

W dniu 13 listopada 1904 r. Józef Kwiatek zorganizował pierwszą od 1863 roku manifestację zbrojną na placu Grzybowskim, która miała na celu protest przeciwko poborowi do armii rosyjskiej w związku z toczącą się wojną z Japonią. Jako kluczowa postać w organizacji, Kwiatek był autorem większości odezw Polskiej Partii Socjalistycznej w tym czasie.

W styczniu 1905 roku, z jego inicjatywy, został przeprowadzony wielki strajk powszechny, który wkrótce przerodził się w wielkie społeczno-polityczne wrzenie rewolucyjne. Niestety, w dniu 29 stycznia 1905 roku został aresztowany przez patrol policyjny. W trakcie rewizji znaleziono przy nim nielegalne materiały związane z działalnością PPS.

Dokumenty policyjne potwierdziły, że był on płockim mieszczaninem, Żydem polskiej narodowości, wyznania judejskiego, który został osadzony w Cytadeli Warszawskiej. Mimo tych trudności, 23 listopada 1905 roku sąd uniewinnił go, co umożliwiło mu wyjazd za granicę.

Niedługo po VIII Zjeździe PPS Kwiatek powrócił do Królestwa, gdzie ponownie podjął działalność w organizacji warszawskiej oraz Centralnym Komitecie Rewolucyjnym. Na konferencji Wydziału Bojowego PPS, która odbyła się w lipcu 1906 roku, pełnił funkcję sekretarza, potwierdzając swoją znaczącą rolę w ruchu rewolucyjnym.

Organizator działalności oświatowej w Galicji

28 października 1906 r. Józef Kwiatek został aresztowany po raz kolejny, tym razem na ulicy, używając fałszywego nazwiska „Albert Muller”. Jednak szybko został rozpoznany przez funkcjonariuszy. W konsekwencji, 21 marca 1907 r. zapadł wyrok 2,5 roku więzienia, z zaliczeniem 10 miesięcy aresztu, które odbył w 1905 r. Swoją karę odbywał najpierw w więzieniu na Mokotowie, a od 16 maja 1907 r. w Łomży. Ostatecznie, 26 lutego 1908 r., opuścił mury zakładu karnego, jednak jego stan zdrowia był już poważnie naruszony z powodu gruźlicy.

Po zwolnieniu z więzienia, natychmiast wyjechał do Cieszyna, a następnie do Krakowa. Po rozłamie w Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) Józef Kwiatek miał trudności ze znalezieniem swojego miejsca, jako że opowiadał się za opcją „centrową” lub „integralistyczną”, która nie zajmowała wyraźnego stanowiska w kontekście podziałów w partii. Poświęcił się raczej działalności publicystycznej, publikując teksty w pismach takich jak „Krytyka” i „Sfinks”, a także organizując odczyty oraz wiece.

Jego zaangażowanie doprowadziło do uczestnictwa w pracach Zarządu Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza. Odegrał istotną rolę w organizowaniu Wydziału Oświatowego Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji oraz Śląska Cieszyńskiego, co później kontynuował Kazimierz Czapiński.

Niemożność pogodzenia się z diagnozą nieuleczalnej choroby doprowadziła Józefa Kwiatka do tragicznej decyzji o odebraniu sobie życia. Zrobił to 20 stycznia 1910 r. w Krakowie, w Hotelu „Pod Różą”. Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Krakowie, a komitet, mający na celu uczczenie jego pamięci, pod przewodnictwem Bolesława Limanowskiego ufundował mu pamiątkowy grobowiec.

W grudniu 1930 r. pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Niepodległości z Mieczami, co stanowiło formę uznania za jego wkład w działalność społeczną. W 1935 r. w Płocku Komitet uczczenia pamięci Józefa Kwiatka, pod przewodnictwem Andrzeja Struga, zainstalował tablicę pamiątkową w miejscu jego narodzin. Wówczas również nadano ulicy w Płocku imię Józefa Kwiatka, przekształcając dawną ulicę Szeroką.

Przypisy

  1. Zmieniamy nazwy ulic? To może pójść dalej i nazwę "Płock" też zmienić?
  2. Monitor Polski z 1930 r. 300, poz. 423

Oceń: Józef Kwiatek

★★★★★
Średnia ocena:4.64 Liczba ocen:18