Helena Arkawin to postać, która na zawsze wpisała się w historię polskiego teatru. Urodziła się 3 lutego 1878 roku w Płocku, chociaż istnieją też nieco rozbieżne dane mówiące o roku 1883. Jej życie, bogate w artystyczne osiągnięcia, dobiegło końca we wrześniu 1943 roku w Warszawie.
Była nie tylko utalentowaną aktorką, lecz także wziętą reżyserką teatralną oraz recytatorką, co świadczy o jej wszechstronności i pasji do sztuki.
Życiorys
Helena Arkawin była utalentowaną artystką, córką Ignacego Arkawin oraz Cecylii z Segałów. Po ukończeniu warszawskiego gimnazjum, podjęła naukę w Klasie Dykcji i Deklamacji przy Warszawskim Teatrze Muzycznym, gdzie uzyskała dyplom w 1899 roku. Na scenie zadebiutowała 15 listopada 1900 r., odgrywając tytułową rolę w spektaklu „Ksenia”.
Jej kariera aktorska rozpoczęła się w Teatrze Miejskim we Lwowie, gdzie zauważono jej niezwykłe zdolności, nieskazitelną dykcję oraz imponujące walory sceniczne. Często powierzano jej główne i odpowiedzialne role, najczęściej w kreacjach amantek oraz silnych bohaterek. Oprócz pracy na scenie, aktywnie działała również jako recytatorka.
Od 1902 do 1911 roku Arkawin była związana z krakowskim Teatrem Miejskim, a potem występowała w Warszawie, Łodzi, Petersburgu i wielu innych miastach. Na początku lat 30. XX wieku reżyserowała oraz grała w teatrach w Bydgoszczy i Poznaniu. W 1917 roku zagrała w filmie „Tajemnice Warszawy”.
W około 1937 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie spotkał ją tragiczny los. Aresztowana na skutek denuncjacji, trafiła na Pawiak, a następnie zamordowano ją w w al. Szucha w 1943 roku.
Spektakle (wybór)
Teatr Miejski, Lwów
W roku 1900 Helena Arkawin wystąpiła w kilku ważnych rolach. Zadebiutowała w sztuce Ksenia, wcielając się w tytułową postać. W tym samym roku wystąpiła również w Baśni Nocy Świętojańskiej jako Pszczółka oraz w Tragediach duszy, gdzie grała Katerzynę Nemi.
Pierwsze lata nowego stulecia były niezwykle płodne w karierze aktorki. W 1901 roku zagrała m.in. w Psyche jako Regina oraz w Weselu, gdzie wystąpiła w rolach Maryny oraz Rachel. Ponadto, wystąpiła w Urocznych oczach jako Lydia i w Wnętrzu w roli Marii. Kolejne przedstawienia to Życie we dwoje jako Zuzanna oraz Młynarz i jego córka jako Maria.
W roku 1901 zagrała także w innych spektaklach, takich jak Pan sędzia w roli Laury Leplantois oraz Biada kłamcy jako Edryta. Wśród jej wystąpień znalazły się także Nadzieja w roli Klementyny. W roku 1902, kontynuując swoją karierę w Lwowie, wystąpiła w Nikt mnie nie zna jako Klara oraz w Tamtym jako Maria. Jej repertuar wzbogaciła także Królowa Bajka w roli Snu i Nasze szwaczki jako Anna.
Wspomniane spektakle to tylko część osiągnięć Heleny Arkawin, która w 1902 roku wystąpiła również w Wieczorze Trzech Króli jako Oliwia oraz w Intrydze i miłości jako Ludwika.
Teatr Miejski, Kraków
W 1902 roku Arkawin przeniosła się do Krakowa, gdzie zaczęła występować w Teatrze Miejskim. Jej pierwszą rolą była Szczęście, gdzie zagrała Genowefę. Krótko po tym, w 1902 roku brała udział w Nie-Boskiej komedii jako Prolog, a następnie w 1903 roku wystąpiła w Bolesławie Śmiałym, wcielając się w postać Niewiernej żony.
Do końca 1906 roku Arkawin wystąpiła w wielu sztukach, w tym w Erosie i Psyche jako Arete, Weselu w roli Maryni oraz Tamtym jako Pani Wielborska. Również w 1905 roku wystąpiła w kilku innych spektaklach, między innymi w Skarbie jako Wdowa oraz w Żydach jako Chana.
Kolejne lata były dla niej pełne sukcesów. W 1906 roku wystąpiła w hitowych przedstawieniach, takich jak Wiśniowy sad w roli Warii oraz Moralność pani Dulskiej jako Lokatorka. W 1907 roku kontynuowała sukcesy w takich spektaklach jak Miłość oraz Piękna Mirandolina.
W 1908 roku Helena Arkawin brała udział w licznych produkcjach, w tym Mężu męczenniku jako Marcelina oraz Cześć dla krzyża w roli Julii. Do końca dekady zagrała w wielu różnych rolach, które przyniosły jej uznanie wśród widowni.
Inne teatry
Jej kariera nie kończyła się na Teatrze Miejskim w Krakowie. W 1910 roku wystąpiła w Teatrze Miejskim im. Słowackiego, gdzie zagrała w Dziejach Orestesa jako Kassandra. W 1920 roku Arkawin zagościła na scenie Teatru Polskiego w Poznaniu, gdzie zagrała w Moralności pani Dulskiej w roli Juliasiewiczowej.
W 1922 roku kontynuowała swoją karierę w Teatrze Polskim, biorąc udział w Lilla Weneda jako Gwinona, co podkreśliło jej wszechstronność i zdolności aktorskie w kolejnych dekadach.
Przypisy
- Leon Wanat, Za murami Pawiaka, Warszawa 1985 r., s. 338.
- StanisławS. Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983 r., s. 12.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Hipolit Pinko | Adam Mikołajewski (muzyk) | Janina Jabłonowska | Henryk Borowski | Ludwik Pyrowicz | Fiszel Zylberberg | Jacek Lachowicz | Kazimierz Zalewski | Stanisław Igar | Mieczysław Dzikowski | Maria Kurecka | Wiesław Józef Kowalski | Wacław Aleksander Lachman | Antoni Dobrzeniewski | Krzysztof Barański (poeta) | Chiwas | Adam Wiśniewski-Snerg | Hanna Chojnacka | Stanisław Żurek (artysta) | Wacław Wolski (pisarz)Oceń: Helena Arkawin