Jerzy Gościcki

---

Życiorys

Jerzy Gościcki urodził się w rodzinie o tradycjach ziemiańskich. Był synem Czesława Gościckiego oraz Cecylii z d. Linde. Swoje edukacyjne kroki stawiał w szkołach średnich w Częstochowie, Warszawie oraz Płocku, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości. W latach 1899–1903 studiował w Studium Rolniczym na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie rozszerzył swoją wiedzę w dziedzinach ekonomii i organizacji samorządów podczas nauki w Niemczech, Francji oraz Wielkiej Brytanii.

W czasie studiów w Krakowie, Gościcki wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i objął stanowisko prezesa stowarzyszenia „Młodość”. Jego aktywność polityczna zaowocowała przystąpieniem do Ligi Narodowej w 1902 roku. Po ukończeniu edukacji zamieszkał w Warszawie, gdzie w 1905 roku brał udział w strajku szkolnym. W tym samym okresie nawiązał współpracę z redakcją tygodnika „Czytelnik dla Wszystkich”, w którym łączył terenowych przedstawicieli Organizacji Narodowej z centralnymi władzami Ligi Narodowej. Publikował też w prasie, m.in. w „Narodzie”, „Sprawie Polskiej” oraz „Gońcu Porannym i Wieczornym”.

Po powrocie do kraju objął majątek Piączyn, gdzie rozpoczął działalność w Płockim Towarzystwie Rolniczym. W 1910 roku był sekretarzem Wydziału Społeczno-Ekonomicznego Centralnego Towarzystwa Rolniczego oraz członkiem jego Komisji Wydawniczej. Dodatkowo aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Rewizyjnej Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Rolnych oraz powołał się na funkcję sekretarza warszawskiego Oddziału Izby Handlowej Rosyjsko-Angielskiej. Będąc bliskim współpracownikiem Romana Dmowskiego, w 1910 roku dołączył do Komitetu Centralnego Ligi Narodowej.

Wielka wojna

Wybuch I wojny światowej zaskoczył Gościckiego w Niemczech, gdzie jako obywatel rosyjski został aresztowany i krótko osadzony w twierdzy w Rostocku. Udało mu się uzyskać zwolnienie dzięki interwencji Rosji za pośrednictwem krajów neutralnych. Po powrocie do Warszawy stał się jednym z założycieli Komitetu Narodowego Polskiego 25 listopada 1914 roku. Następnie udał się do Rosji, gdzie był jednym z inicjatorów tworzenia Klubu Narodowego w Piotrogrodzie oraz kontynuował działalność w Komitecie Narodowym Polskim, który przeniesiono do tego miasta. Ponadto działał w reaktywowanym Centralnym Komitecie Obywatelskim Królestwa Polskiego, biorąc udział w Wydziale Opieki nad Dziećmi.

Po rewolucji lutowej 29 marca 1917 roku uczestniczył w polskiej delegacji do premiera Rządu Tymczasowego, księcia Gieorgija Lwowa, domagając się deklaracji dotyczącej niepodległości Polski. W dniach 3-9 sierpnia 1917 roku Gościcki brał udział w Polskim Zjeździe Politycznym w Moskwie, gdzie pracował w Komisji Organizacyjnej oraz wszedł do nowo powstałej Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego, pełniąc rolę kierownika Wydziału Spraw Wewnętrznych jako przedstawiciel Narodowej Demokracji. W maju 1918 roku przybył do Berdiańska, aby ponownie połączyć się z rodziną, a następnie wrócił do ojczyzny.

II Rzeczpospolita

Latem 1918 roku Gościcki powrócił do Królestwa Polskiego, gdzie pod koniec tego samego roku wszedł w skład Komitetu Centralnego Ligi Narodowej. Uczestniczył w powołaniu Związku Ludowo-Narodowego oraz redagował „Gazetę Warszawską”, będącą centralnym organem prasowym ZLN. W 1919 roku mianowano go dyrektorem Departamentu Polityki Aprowizacyjnej w Ministerstwie Aprowizacji. W 1920 roku objął kierownictwo Wydziału Ekonomicznego Centralnego Towarzystwa Rolniczego, które później przekształciło się w Związek Izb i Organizacji Rolniczych. W 1922 roku został wybrany do Sejmu, gdzie reprezentował Związek Ludowo-Narodowy, angażując się w Komisje Przemysłowo-Handlową oraz Skarbową.

Gościcki był aktywnym posłem w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji, a w latach 1921-1922 członkiem komisji rewizyjnej Towarzystwa Urzędników Gospodarczych i Giełdy Zbożowo-Towarowej w Warszawie. Jako przedstawiciel Związku Ziemian zasiadał w Zarządzie Spółki Akcyjnej Handlu Ziemiopłodami. Ponadto działał w Związku Izb i Organizacji Rolniczych oraz w Związku Kółek Rolniczych Centralnego Towarzystwa Rolniczego, pełniąc również funkcję prezesa Związku Hodowców Nasion i Zbóż. Jego zaangażowanie docenił Juliusz Zdanowski, wystawiając mu pochlebną opinię o fachowości i kompleksowym podejściu do rozwoju polskiego rolnictwa. W latach 1923-1924 Gościcki był sekretarzem generalnym Związku Polskich Organizacji Rolniczych Rzeczypospolitej Polskiej.

Minister rolnictwa i dóbr państwowych

W dniu 28 maja 1923 roku Jerzy Gościcki objął stanowisko ministra rolnictwa oraz dóbr państwowych w drugim gabinecie Wincentego Witosa. Funkcję tę pełnił do 27 października 1923 roku, kiedy to po rekonstrukcji rządu ustąpił na rzecz Alfreda Chłapowskiego. Jako minister dążył do podnoszenia poziomu produkcji rolniczej oraz kultury rolnej, a także do zwiększenia eksportu produktów rolnych do poziomu sprzed wojny, współpracując ze stowarzyszeniami rolniczymi. Gościcki starał się o zwiększenie budżetu swojego ministerstwa, uzasadniając to potrzebą wsparcia dla szkolnictwa i nauki rolnej, a także jako subwencje dla organizacji rolnych. Proponował, aby część opłat wywozowych obciążających producentów rolnych była przeznaczona na obniżenie cen nawozów sztucznych. Zajmował się również ochroną lasów przed nielegalną eksploatacją, proponując egzekwowanie obowiązku zalesiania karczowanych terenów oraz wprowadzenie zakazu wywozu drewna za granicę. Plany Gościckiego obejmowały również utworzenie Państwowej Rady Rolniczej, która mogłaby pełnić rolę doradczą dla ministerstwa.

Dalsze lata

Po zakończeniu kadencji ministerialnej Gościcki współorganizował Kongres Rolniczy w Warszawie, a następnie pracował jako sekretarz generalny w Centralnym Towarzystwie Rolniczym, które znajdowało się pod wpływem Narodowej Demokracji. W latach 1925-1930 zasiadał w Prezydium CTR. W grudniu 1925 roku został powołany do Państwowej Rady Rolniczej. Po zamachu majowym w 1926 roku stopniowo wycofał się z życia politycznego, jednak dalej angażował się w działalność organizacji rolniczych. W 1928 roku był członkiem Komisji Unifikacyjnych Organizacji Rolniczych, a w 1929 członkiem Rady Głównej Centralnego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych. W 1930 roku pełnił funkcję dyrektora Związku Polskich Organizacji Rolniczych oraz zasiadał w zarządzie Związku Ekspertów Zboża, a w 1937 roku objął prezydencję Związku Izb i Organizacji Rolniczych.

II wojna światowa i dalsze lata

W trakcie niemieckiej okupacji współpracował z Delegaturą Rządu na Kraj. Po Powstaniu Warszawskim dotarł do Łowicza, gdzie spędził ostatnie chwile życia. Zmarł w Gostyninie, w domu swojego brata, a 15 lutego 1949 roku został pochowany w rodzinnym grobie na warszawskich Powązkach (kwatera 206-5-22/23). W 2022 roku z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, Fundacja „Stare Powązki” podjęła się odnowienia jego miejsca pochówku w ramach projektu mającego na celu restaurację grobów ministrów II RP.

Życie prywatne

Jerzy Gościcki, znany polski naukowiec, przez długi czas dzielił swoje życie z Maria z Pawłowskich, która została jego żoną od 20 stycznia 1916 roku.

Para doczekała się jednej córki, Cecylii, co dodaje osobistego wymiaru do jego historii.

Ordery i odznaczenia

Lista odznaczeń Jerzego Gościckiego jest rzeczywiście imponująca i wskazuje na jego znaczące osiągnięcia oraz uznanie w różnych dziedzinach.

• oficer Orderu Legii Honorowej (Francja),
• Order Zasługi Rolniczej (Francja),
• wielka wstęga Orderu Gwiazdy Rumunii.

Bibliografia, literatura

Bibliografia dotycząca Jerzego Gościckiego jest bogata w źródła, które rzucają światło na jego życie i działalność.

• Gościcki Jerzy w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1, s. 39,
• Małgorzata Smogorzewska, Posłowie i Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny. Tom II E-J, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, 2000,
• Czesław Brzoza, Kamil Stepan, Posłowie Polscy w Parlamencie Rosyjskim 1906–1917. Słownik biograficzny, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, 2001.

---

Oceń: Jerzy Gościcki

---