Jerzy Pniewski

---

Życiorys

Jerzy Maria Pniewski przyszedł na świat w rodzinie Henryka, nauczyciela matematyki i Amelii z Babeckich. Z sukcesem ukończył gimnazjum im. Stanisława Małachowskiego w Płocku i w 1930 roku podjął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Na trzecim roku edukacji dodał do swojego programu również kierunek fizyki. Już podczas studiów, w 1935 roku, został asystentem prof. Stefana Pieńkowskiego w Zakładzie Fizyki Doświadczalnej UW. Ukończone studia zaowocowały uzyskaniem dyplomu magistra matematyki w 1936, a półtora roku później zakończył także studia fizyczne.

W okresie niemieckiej okupacji, Pniewski aktywnie uczestniczył w tajnym nauczaniu oraz brał udział w seminariach fizycznych, które były prowadzone przez prof. Pieńkowskiego. Po wojnie, kontynuował swoją karierę naukową i został awansowany na adiunkta UW. Wykładał matematykę, głównie dla studentów kierunku chemii, równocześnie prowadząc Zakład Fizyki w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.

W listopadzie 1948 roku wyjechał na dwuletni staż w ramach pracowni fizyki jądrowej Uniwersytetu w Liverpoolu. Po powrocie do Warszawy, w 1951 roku, dzięki badaniom przeprowadzonym w Anglii, obronił pracę doktorską. W 1954 roku został profesorem nadzwyczajnym, a dziewięć lat później, w 1963 roku, profesorem zwyczajnym.

W swoim dorobku naukowym Pniewski zajmował się doświadczalną fizyką subatomową, koncentrując się na zjawiskach jądrowych i cząstek elementarnych. Wraz z Marianem Danyszem, w 1952 roku, odkrył pierwsze hiperjądro i kilka lat później, w 1962 roku, stany izomeryczne hiperjąder.

W latach 1953–1958 oraz 1962–1975 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW. Dodatkowo, był kierownikiem Warszawskiego Oddziału Zakładu Fizyki Wielkich Energii Instytutu Badań Jądrowych w Świerku oraz kierownikiem Katedry Fizyki Cząstek Elementarnych, a także dziekanem Wydziału Fizyki UW w latach 1975–1981.

Na XXXV Zjeździe Fizyków Polskich, który odbył się w Białymstoku, Andrzej Kajetan Wróblewski z Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW przedstawił referat na temat „Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro”, w którym krótko scharakteryzował rozwój fizyki w Polsce XX wieku. W jego podsumowaniu wskazano na wkład Polaków w światową fizykę, zwłaszcza wymieniając czterech fizyków, którzy osiągnęli przełomowe odkrycia, równe tym na miarę Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskiego, Mariana Danysza, Jerzego Pniewskiego oraz Karola Olszewskiego. Warto zauważyć, że wśród wybitnych naukowców wymieniono także Marię Skłodowską-Curie, chociaż w świecie jest uznawana głównie za obywatelkę francuską.

Pniewski był również aktywnym członkiem Polskiej Akademii Nauk, gdzie uzyskał tytuł korespondenta w 1964 oraz rzeczywistego członka w 1971. Ponadto, miał zaszczyt być członkiem Heidelberskiej Akademii Nauk i nosił tytuł członka honorowego Towarzystwa Naukowego Płockiego.

Ostatecznie, Jerzy Pniewski zmarł w Warszawie. Jego ostatnie miejsce spoczynku to cmentarz Powązkowski, gdzie został pochowany w kwaterze 294-5-12.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Pniewski był osobą o niezwykłych osiągnięciach, które zostały docenione poprzez liczne nagrody i odznaczenia. Jego wkład w rozwój kultury i społeczeństwa został uhonorowany między innymi poprzez:

• order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany w 1964 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, odznaczony w 1974 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 28 września 1954 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955 roku,
• Medal Mariana Smoluchowskiego, przyznany w 1969 roku.

Nagrody i wyróżnienia

Jerzy Pniewski zdobył wiele prestiżowych nagród i wyróżnień, które stanowią dowód na jego wkład w rozwój nauki.

• Nagroda Państwowa II stopnia przyznana w 1955 roku za odkrycie zjawiska hiperonu związanego,
• nominacja do nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, która miała miejsce w 1965 roku,
• Nagroda „Problemów”, którą otrzymał w 1967 roku za osiągnięcia w popularyzacji nauki,
• tytuł doktora honoris causa uniwersytetów w Lyonie (1975) oraz Heidelbergu (1980).

---

Oceń: Jerzy Pniewski

---