Aleksander Zejdler

Wojsko i służby mundurowe

Aleksander Zejdler, urodzony 25 lutego 1907 roku w Płocku, jest postacią, która zasługuje na szczególne uznanie w historii polskiego lotnictwa. Jako chorąży Polskich Sił Powietrznych, żołnierz 1-go pułku lotniczego oraz 211 eskadry bombowej, odegrał ważną rolę w obronie kraju.

W latach 1925-1939 ze swoją imponującą karierą, doskonalił umiejętności jako strzelec pokładowy. Jego doświadczenia obejmowały pracę na różnych typach samolotów bombowych, takich jak:

  • Breguet XIX,
  • Farman F-68 Goliath,
  • Fokker F.VII,
  • PZL-23 „Karaś”,
  • PZL-37 „Łoś”.

Jego odwaga i determinacja były szczególnie widoczne w czasie II wojny światowej. W wrześniu 1939 roku, jako strzelec pokładowy na samolocie PZL-37 „Łoś” nr ser. 72.18, brał udział w obronie Polski. W trakcie kampanii wrześniowej, 4 września 1939 roku, udało mu się zestrzelić jednego Messerschmitta Bf-109D, co stanowi zasługę w dziejach naszej armii.

Po ewakuacji w 1940 roku, Zejdler wstąpił do Królewskich Sił Powietrznych, gdzie służył w randze starszego sierżanta (ang. flight sergeant). Jego życie i kariera są przykładem poświęcenia oraz oddania w służbie lotnictwu wojskowemu.

Dzieciństwo i młodość

Aleksander Zejdler przyszedł na świat 25 lutego 1907 roku, w rodzinie, której głową był Stanisław, a matką Bronisława, z domu Dzięgielewska. W jego rodzinie znajdowało się również czworo rodzeństwa: Marianna, Władysława, Marian oraz Janina.

W okresie od 1916 do 1922 roku uczęszczał do szkoły powszechnej imienia Stanisława Jachowicza w Płocku. Gdy dotarł do ostatniego, VII Oddziału, życiowe okoliczności zmusiły go do podjęcia trudnych decyzji. W wyniku śmierci ojca, Stanisława, oraz potrzeby wsparcia matki w zarządzaniu gospodarstwem domowym, Aleksander zdecydował się opuścić szkołę 2 października 1922 roku. Od tego momentu rozpoczął pracę zarobkową, by pomóc w utrzymaniu rodziny.

Służba wojskowa

14 maja 1925 roku, Aleksander Zejdler został uznany za zdolnego do pójścia w służbę w regularnych jednostkach wojskowych. Już 1 października 1925 roku rozpoczął swoją karierę wojskową w 1 pułku lotniczym. W czerwcu 1926 roku ukończył kurs w „Szkole podoficerów rezerwy 1 pułku lotniczego”, co umożliwiło mu dalszy rozwój w tej dziedzinie. Jego edukacja kontynuowała się, gdy w okresie od 1 lipca 1927 do 25 stycznia 1929 roku brał udział w kursie strzelców w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania mieszczącej się w Grudziądzu.

18 kwietnia 1929 roku to dzień, w którym odbył swój pierwszy lot treningowy na samolocie Breguet XIX, będącym własnością 1 pułku lotniczego. W latach 1929–1939 zrealizował około 800 lotów treningowych, pełniąc rolę strzelca pokładowego. Wykonywał loty na różnych typach samolotów, takich jak Breguet XIX (o numerach: 6066, 6072, 6073, 6074, 60116, 60187), Farman F-68 Goliath (P3, P7, P10, P11, P13, P14, P19, P27, P28, P32), oraz Fokker F.VII (70-7, 70-10, 70-18, 70-20, 70-23) i wiele innych.

Jednak nie wszystkie jego loty były zakończone pomyślnie. Silniki samolotów Farman F-68 Goliath często zawodziły, co prowadziło do przymusowych lądowań w nieznanym terenie. Jedno z takich lądowań miało miejsce 22 maja 1931 roku podczas lotu nocnego, gdy samolot pod dowództwem sierżanta Madalińskiego uległ kapotażowi w okolicach Kamionu, co zakończyło się zniszczeniem maszyny. Dużo bardziej dramatyczny był jednak incydent, który miał miejsce 6 września 1936 roku, kiedy to samolot Fokker F.VII (nr 70-10) rozbił się zaledwie 4 minuty po starcie z lotniska Okęcie. W tym tragicznym wypadku załoga, w tym Aleksander Zejdler, nie miała szans na uratowanie się, a maszyna została zniszczona.

W rezultacie 31 maja 1936 roku, ze względu na swoje osiągnięcia i przeżycia, Aleksander Zejdler zdecydował się na zawarcie małżeństwa z Natalia Krzesiak, córką Stanisława i Wiktorii z d. Kozłowskiej. Ich związek przyczynił się do pojawienia się na świecie trojga dzieci: Magdalena (ur. 7 marca 1932), Stanisław (ur. 27 września 1937) oraz Izabella (ur. 13 maja 1939).

II wojna światowa

Kampania wrześniowa

W dniu 31 sierpnia 1939 roku, 211 eskadra bombowa została przeniesiona na lotnisko zapasowe w Ułężu. Następnie, 3 września 1939 roku, jednostka ta ulokowała się na lotnisku Kuciny koło Aleksandrowa. Czwartego września dotarł rozkaz o bombardowaniu niemieckiego korpusu pancernego w rejonie Częstochowy, Wielunia oraz Sieradza.

Załoga samolotu PZL-37 „Łoś” nr 72-17, w której skład wchodzili: porucznik Zdzisław Górniak, plutonowy Roman Bonkowski, sierżant Aleksander Zejdler oraz kapral Józef Puchała, została wyznaczona do rozpoznania oraz zlokalizowania wspomnianych jednostek pancernych. Po kilkunastu minutach lotu, zmuszona została do powrotu na lotnisko w Kucinach ze względu na problemy z silnikami, które wymusiły awaryjne lądowanie.

Po bezpiecznym wylądowaniu, porucznik Górniak podjął decyzję o skorzystaniu z kolejnego samolotu PZL-37 „Łoś” nr 72-18. Problemy pojawiły się, gdy maszyna nie mogła być wycofana z powodu drzewa, które znajdowało się na drodze. Dopiero po jego ścięciu, samolot udało się wykołować i wyruszyć w zaplanowaną misję.

W międzyczasie, inne samoloty eskadry przeprowadzały ataki na kolumny pancerne pojedynczo. Ostatecznie zadanie obiecano w PZL-37 „Łoś” nr 72-18, który podczas nalotu na teren Rychłocic zestrzelił oraz zbombardował niemiecką kolumnę pancerną o długości około 1,5 km. Niestety, w wyniku intensywnego ognia artylerii przeciwlotniczej niemieckich sił, samolot doznał poważnych uszkodzeń.

W drodze powrotnej, „Łoś” został zaatakowany przez trzy Messerschmitty Bf-109D pod dowództwem Hauptmanna Hannesa Gentzena z 1.Staffel I./ZG 2. Podczas dramatycznej walki powietrznej, Aleksander Zejdler zestrzelił jednego z nieprzyjaciół, a dwa pozostałe samoloty uciekły, prawdopodobnie z powodu braku paliwa lub amunicji. Samolot ze względu na poważne zniszczenia, lądował w nieprzygotowanym terenie niedaleko Rychłocic. Niestety, w trakcie akcji zginęli porucznik Górniak oraz kapral Puchała.

Mimo odniesionych ran, które obejmowały postrzały w kolano i łydkę, Aleksander Zejdler i jego pilot zdołali wydobyć swoich poległych kolegów z wraku samolotu. Obaj zmarli zostali pochowani nieopodal majątku w Giecznie.

Po zdemontowaniu kluczowych elementów sprzętu oraz ich ukryciu, 6 września 1939 roku, o godzinie 4.00, Zejdler i Bonkowski wyruszyli w kierunku Rawy. Po dotarciu do Skierniewic, zameldowali się na Okęciu 7 września około godziny 14.00, a następnie zostali przetransportowani do Mińska Mazowieckiego. 9 września, wraz z chorążym Wieczorkiem, wyruszyli w stronę Brześcia. Dopiero 17 września 1939 roku, o godz. 15.00, Aleksander dołączył do eskadry, gdzie zameldował się u kapitana Omylaka. Miał on wyruszyć w samolocie PZL-37 „Łoś” do Czerniowiec. Lot odbył się o 17.00 na Fokkerze F.VII nr 70-11, pilotowanym przez chorążego Walczaka.

W dniu 18 września, około godziny 13.00, miało miejsce lądowanie w Jassach, następnie o 17.00 w Bukareszcie. 25 września Aleksander dotarł do Konstancy, a do Balcic przybył 10 października 1939. Po kilku dniach oczekiwania, 15 października nastąpiło zaokrętowanie na grecki statek „Mikołaj”, ruszając w kierunku Syrii, z przystankiem kolejno w Stambule oraz na Cyprze, gdzie statek przybył 21 października do Beirutu.

Następnego dnia, 22 października, odbył się kolejny rejs, tym razem na francuskim statku „Ville de Strasburg” w stronę Marsylii. 26 października, z powodu burzy, statek zawinął do portu na Malcie, a następnego dnia dotarł do Tunisu, gdzie oczekiwał na ochronę ze strony kontrtorpedowca. 28 października miał miejsce postój na Sardynii z powodu kolejnej burzy, a 29 października, około godziny 20.00, statek bezpiecznie dotarł do Marsylii. W dniach 30 października aż 13 grudnia 1939 spędził czas w Istr (Francja). 14 grudnia 1939 rozpoczęła się kolejna część jego podróży do Anglii, z przystankiem w Paryżu 14 grudnia oraz w Cherbourgu 15 grudnia. Aleksander Zjedler przybył do Anglii dnia 16 grudnia, mniej więcej o godzinie 17.30.

Bitwa o Anglię

8 lutego 1940 roku Aleksander Zejdler został przyjęty w szeregi Royal Air Force. Po przejściu badań lekarskich związanych z ranami odniesionymi w czasie kampanii we wrześniu w Polsce, 31 maja 1940 roku skierowany został do Eastchurch, gdzie jego zadaniem było szkolenie polskiego personelu naziemnego, a potem do Centrum Wyszkolenia Ziemnego w Blackpool.

W roku 1943 przydzielono go do 304 dywizjonu bombowego Ziemi Śląskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego, stacjonującego w RAF Station Docking (King’s Lynn, Norfolk). 21 września 1944 roku, po kolejnych przenosin, dołączył do Polskiej Szkoły Pilotażu Początkowego w Hucknall (25 PEFTS). 19 października 1946 roku, drogą morską, powrócił do Polski.

Czasy powojenne

Po powrocie do kraju Aleksander Zejdler zajął się różnorodnymi aktywnościami zawodowymi. Pracował w Płockich Stoczniach Rzecznych od 1947 do 1948 roku, gdzie pełnił rolę pracownika umysłowego. Następnie, w latach 1948–1953, zatrudnił się w Urzędzie Skarbowym w Płocku jako starszy referent odpowiedzialny za podatki miejskie. W tym okresie ukończył kilka istotnych kursów, w tym „Kurs dla kierowników działów wymiarowych” oraz „Kurs finansowania gospodarki narodowej”. Po tym etapie, w latach 1953–1957, pracował jako ekonomista w Polskich Zakładach Zbożowych, a następnie od 1961 do 1968 roku pełnił funkcję kierownika zaopatrzenia w Ciechomickich Zakładach Piwowarsko-Słodowniczych.

Równocześnie, w latach 1947–1952, Zejdler był aktywny jako Prezes Zarządu Okręgowego Wojewódzkiej Ligi Lotniczej w Warszawie w Oddziale Powiatowym w Płocku. Jego zaangażowanie w lotnictwo było również widoczne w działalności Klubu Seniorów Lotnictwa przy Aeroklubie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Ciekawe jest również jego współdziałanie z Jerzym Pawlakiem, z którym pracował nad ważnymi publikacjami dotyczącymi polskiego lotnictwa. Wśród nich znajdują się tytuły takie jak: „Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939” (wydana nakładem WKŁ) oraz „Brygada bombowa – kurs bojowy” (wydana nakładem Wydawnictwa MON). Te książki pokazują nie tylko jego pasję do lotnictwa, ale także chęć zgłębiania historii i przekazywania jej dalej.

Odznaczenia

Lista odznaczeń, jakie otrzymał Aleksander Zejdler, przedstawia się w sposób następujący:

  • odznaka pamiątkowa 1 pułku lotniczego, przyznana 10 maja 1932 roku,
  • brązowy medal za długoletnią służbę, nadany 2 maja 1938 roku,
  • odznaka 304 Dywizjonu Bombowego Ziemi Śląskiej, przyznana 15 sierpnia 1944 roku,
  • medal lotniczy,
  • odznaka za rany i kontuzje,
  • brytyjska gwiazda 1939-1945,
  • brytyjski medal Defence Medal,
  • brytyjski medal War Medal 1939-1945.

Oceń: Aleksander Zejdler

★★★★★
Średnia ocena:4.8 Liczba ocen:10